مریخی ها مامان میخوان

به نام خدا

 

نقد و بررسی انیمیشن «مریخی ها مامان می خوان!»

بیژن شهرامی

بهرام که مریخ هم نامیده می شود از زمین کوچکتر است اما دور از ذهن نیست که در آینده ای نه چندان دور حیات خلوت سیاره ما شود آن هم با برنامه های بلند پروازانه ای که انسان برای سفر به این کره سرخ رنگ دارد.[1]

بهرام از دیرباز در امتداد نگاه گروههای مختلفی قرار داشته است زمانی سیاره محبوب بلوک شرق(شوروی سابق) به حساب می آمده و زمانی نگاه شاعران خیال پرداز را به خود معطوف ساخته است همان طور که اکنون صنعت انیمیشن سازی به آن بذل توجه کرده و داستان های علمی تخیلی را جان بخشی کرده است.

یکی از این آثار مطرح در سطح بین الملل انیمیشن«MARS NEEDS MOMS» است که با عنوان «مریخی ها مامان می خوان» در دسترس کودکان و نوجوانان ایرانی قرار گرفته است و در این شماره می خواهیم آن را در امتداد نگاه قرار می دهیم:

• انیمیشن در گروه پویانمایی های اکشن،کمدی،خانوادگی و ماجراجویانه قرار دارد و مبتنی بر داستانی علمی-تخیلی است.

• محصول سال 2011 کمپانی والت دیزینی است و سیمون ولز[2] کارگردانی آن را بر عهده داشته.

• قهرمان اصلی انیمیشن پسری 9 ساله به نام میلو[3] است که با مادرش زندگی می کند.

• گریبل[4] - مردی که جاه طلبی یکی از مریخی ها مرگ مادر و حضور او در سیاره بهرام را رقم زده است-  و دختری مریخی به نام کی[5] - که مهربان و نیکوکار است- از دیگر قهرمانان داستان هستند.

• میلو که دل خوشی از مادر و تذکرات مشفقانانه او ندارد یک شب متوجه غیبت مادر می شود. وقتی درصدد پیدا کردن او برمی آید متوجه ربوده شدن او توسط سفینه ای فضایی می شود.با شتاب خود را به فضاپیما می رساند و به همراه آن راهی سفری پرماجرا می شود.

• در این فیلم بلند کارتونی مریخ سیاره ای مسکونی فرض می شود با موجوداتی شبیه به انسان

  که در بعضی از حوزه ها پیشرفته هستند چنان که زمین و موجوداتش را زیر زیره بین دارند و منافع خود را در آن می جویند.

• مریخی ها دو دسته اند گروهی از پسرها و مردان که بر روی سطح سیاره هستند و گروهی وابسته به حکومت که در مرکزی پیشرفته و معلق در فضا به سر می برند تا مجری اهداف جاه طلبانه رئیس خود باشند.

• رئیس مریخی ها زن سالمندی است که نهاد خانواده را از جامعه زیر سلطه خود حذف و پرورش نوزادان را به ربات هایی سپرده  است که می خواهد برنامه خود را از فکر و اندیشه مادران زمینی اخذ کنند.

• ربوده شدن مادر میلو محصول تصادف نیست.آنها مدتها رفتار او را زیر نظر داشته و به این نتیجه رسیده اند که کنش های مادرانه او در عالی ترین سطح است و فکر و اندیشه او می تواند بهترین برنامه برای ربات ها باشد.

• مریخی ها پیش از این مادر گریبل را ربوده و در جریان انتقال اندیشه وی به ربات ها از پای درآورده اند و حالا درصدد تکرار ان بر روی مادری دیگر هستند.

• میلو در مریخ به گریبل برمی خورد و با او دوست می شود و ضمن پی بردن به انگیزه مریخی ها از ربودن مادرش درصدد جلب مشارکت او برای آزاد کردنش برمی آید.گریبل ابتدا روی خوش نشان نمی دهد اما حس مادردوستانه میلو او را به یاد مادرش می اندازد و همین کافی است تا نقشی مهم در آزاد کردن بانوی ربوده شده ایفا کند.

• میلو در جریان تعقیب و گریز با مأموران مریخی بر سطح سیاره می افتد و از نزدیک با مریخی ها آشنا می شود اما چون زبان آنها را نمی فهمد و خود را در معرض تهدید آنها می بیند با کمک گریبل فرار را بر قرار ترجیح می دهد.او در این برخورد به زندگی بدوی آنها پی می برد و متوجه شکاف عمیقی می شود که بین زندگی مردم و حاکمان ستمگر وجود دارد.

• پیام اصلی انیمیشن توجه دادن بینندگان نوجوان به قدر و منزلت و مهر و محبت مادری است چرا که آنان در سنینی به سر می برند که حسب شرایط روحی و جسمی خود کمتر متوجهش هستند.

• انیمیشن دنیای بدون مادر را به تصویر می کشد که تیره و تار و عاری از نشاط و سرزندگی است و این شاید اشاره ای به وضعیت بعضی از جوامع غربی باشد که شاهد رنگ باختن          ارزش هایی متعالی مثل خانواده و تربیت مادرانه – پدرانه است و نگاهی که به شرق و جوامع آن دارند و  به قول پروین اعتصامی:

  در آن سرای که زن نیست، انس و شفقت نیست

  در آن وجود که دل مرده، مرده است روان

• انیمیشن ما را از ربات زدگی جامعه برحذر می دارد به این معنی که باز کردن پای این مصنوع به محیط خانه و خانواده می تواند تبعات سنگینی داشته باشد مثل نادیده گرفتن روابط انسانی میان اعضای خانواده و...

• پایدار نبودن ستم و ستمگری هم دیگر آموزه ای است که این اثر برآن تأکید دارد.

• "مریخی ها مامان می خوان" در کنار تمام نقاط قوت خود ضعف هایی نیز دارد از جمله ناتوانی در تمایز میان انسان ها و موجودات فضایی؛به این معنی که مریخی ها دقیقاً صفات انسانی را دارند الا این که قیافه ای زشت دارند، به زبانی مبهم تکلم می کنندو بی نیاز از اکسیژن هستند.جالب این که آنها عکس یادگاری قدیمی از خانواده دارند و با گوشی همراه می توانند عکس را به هم نشان می دهند،اسلحه دارند و...

• «کی» یا همان دختر مریخی چهره ای زیباتر از بقیه مریخی ها دارد و این با حذف بینی از چهره اش جلوه داده شده است امری که می تواند مشوق بینندگان به جراحیهای بی مورد  بینی شود.

• پدر در این انیمیشن نقشی ندارد الا این که به سفر کاری رفته و در خانه حضور ندارد؛مطلبی که چندان خوشایند نیست و می شد پدر را هم به عنوان تکیه گاهی محکم برای خانه و خانواده درگیر ماجرا نمود.

• و نکته آخر این که مادر موهبتی الهی است و باید قدردان وجود شریفش باشیم چنان که آن عالم ربانی[6] خطاب به شگردانش فرمود:« اگر می خواهید قدر مادرانتان را بدانید شبی یکی دو تا آجر به شکمتان ببندید و بخوابید ببینید خوابتان می برد؟»

  درج شده در ماهنامه دوست نوجوان

---

[1] - بر اساس اعلام شرکت هلندی MarsOne، بیش از 165 هزار درخواست برای سفر بی‌بازگشت به مریخ تاکنون به ثبت رسیده است. پروژه سفر بی‌بازگشت به مریخ شامل انتقال تجهیزات و چند مریخ‌نورد برای احداث پایگاه اولیه جهت استقرار نخستین گروه از ساکنان آینده مریخ است. گروه نخست، متشکل از چهار زن و مرد از قاره‌های مختلف جهان، پس از انتخاب و گذراندن دوره‌های نهایی آموزش تا سال 2023 راهی سیاره سرخ خواهند شد. به دلیل نبود فناوری‌های مورد نیاز برای انجام سفر بازگشت از مریخ، هزینه‌های بالای سفر و مشکلات تامین سوخت، داوطلبان نهایی، بلیت یک‌طرفه به سمت مریخ دریافت خواهند کرد. با وجود عدم امکان بازگشت به زمین، بیش از 165 هزار درخواست ثبت شده و استقبال متقاضیان از این طرح چشمگیر عنوان شده است.

[2] - Simon Wells

[3] - Milo

[4] - Ki

 

[6] - آیت الله حاج شیخ علی اکبر برهان(ره)