آلیس در آن سوی آینه

به نام خدا

 

نقد و بررسی فیلم"آلیس در آن سوی آینه"[1]

تولید 1395 خورشیدی

 

بیژن شهرامی

شاید اسم آقای چارلز لاتویج دادسون (لوئیس کارول) چندان برایتان آشنا نباشد اما احتمالاً اسم کتاب داستانش را شنیده و حتی آن را خوانده اید:"آلیس در سرزمین عجایب" .[2]

خوب است بدانید که او کتاب دیگری به نام"آلیس در آن سوی آینه" را هم دارد که درست هفت سال بعد از اثر اولش نوشته و منتشر شده است.

قهرمان این دو داستان دختری ماجراجو و کنجکاو به نام"آلیس" است که وارد دنیایی عجیب و غریب می شود  و با موجوداتی متناسب با آن محیط رو به رو می شود...

در طول یک قرن و نیمی که از تألیف کتاب های پیش گفته می گذرد آثار هنری فراوانی با نگاه به آنها تهیه شده است از فیلمی صامت که در سال 1903 میلادی به کارگردانی سسیل هپوورت[3] تولید شد تا اثری که آقای تیم برتون[4] در سال 2010میلادی کارگردانی نمود.

حالا شش سال پس از آخرین اثر سینمایی مربوط به آلیس شاهد تولید فیلمی به نام آلیس در آن سوی آینه به وسیله آقای جیمز بابین[5] هستیم.

در ادامه نکاتی درباره این اثر بلند کارتونی را یادآور می شویم:

• اثر مورد اشاره ما ادامه فیلم تیم برتون است حال آن که وی در فیلم جدید تهیه کننده یا بهتر بگوییم مشاور است و کارگردانی به شخص دیگری یعنی جیمز بابین سپرده شده است و این یعنی عدم هماهنگی بین دو فیلم.

• تفاوت نگاه دو کارگردان را می شود از این سخن بابین دریافت:«به نظر من، لوییس کارول، نویسنده کتاب آلیس، به کمدی علاقه دارد، او نویسنده سورئالیستی است که کارهایش سرشار از طنز و استعاره های شوخ طبعانه اصیل است. هدف من به عنوان کارگردان کمدی، بیرون کشیدن عنصر طنز لوییس کارول در این فیلم بود.»

• فیلم در سبک فانتزی و ماجراجویی در شرکت والت دیزینی پیکچر تهیه و تولید شده است و بر خلاف اثر 2010 میلادی فروش کمی داشته است.

• آلیس،ملکه سفید،ملکه قرمز و کلاهدوز دیوانه از نقش آفرینان انیمیشن هستند که بازیگران مطرحی مثل میا واشیکوفسکا[6] (در نقش آلیس) بدان ها پرداخته اند.

• انیمیشن ادامه داستان آلیس در سرزمین عجایب است البته با فاصله زمانی چند ساله که طی آن اتفاقاتی برای قهرمانان داستان افتاده است.

• آلیس چند وقتی است در دنیای واقعی به سر می برد و با کشتی تجاری پدرش مشغول کار در بنادر مهم جهان است اما خبرهای نگران کننده ای که از  دنیای عجایب می رسد و از رفتارهای خطرناک کلاهدوز حکایت دارد او را وا می دارد به آنجا بازگردد.راهنمای او در این بازگشت به جای خرگوش کرم ابریشمی است که حالا به صورت پروانه درآمده و آینه ای را برای رسیدن به سرزمین عجایب پیش روی خود و آلیس گذاشته است.

• آلیس با ورود به سرزمین عجایب مأموریت می یابد کلاهدوز را هر طور که شده پیدا کند. چون او به تصور این که خانواده اش هنوز زنده هستند از خانه بیرون زده و در مسیری خطرناک گام برداشته است.

• پیدا کردن کلاهدوز نیاز به سفر در گستره زمان را دارد و این به همین راحتی ها هم ممکن نیست چرا که "کرونوسفر" یا همان ماشین زمان در اختیار شخصی به نام "تایم" قرار دارد  که میانه خوبی با آلیس ندارد.(ملکه های سرخ و سفید دو خواهر مقیم در سرزمین عجایب هستند که چشم دیدن یکدیگر را ندارند.در این میان آلیس در گروه ملکه سفید و تایم در گروه ملکه سرخ قرار دارد.)

• گره اصلی انیمیشن مشکلی است که برای کلاهدوز به عنوان یکی از دوستان آلیس پیش آمده است و تدبیری که آلیس می بایست برای آن بیندیشد.

• حس نوع دوستی و کمک به دیگران آموزه ارزشمندی است که فیلم بدان پرداخته و سعی در بازنشر آن دارد.

• حضور یک دختر به عنوان قهرمان اثر که به پدرش علاقه دارد و سعیش بر آن است نام او را زنده نگه دارد یا نجات بخش دیگران باشد هم در جای خود ارزشمند است.

• فیلم حاضر نسبت به فیلم قبلی فروش کمتری داشته است و این برای غیرسازنده دانستن "غرور" کافی است که گفته اند"غرور آفت هنر است."

• طراحی لباس،پس زمینه های زیبا و جلوه های ویژه از نقاط قوت فیلم هستند همان طور که نوع نگارش فیلمنامه و وفادار نبودن به متن اصلی(کتاب لوئیس کارول)[7] از نقاط ضعفش به شمار می رود.( این ضعف خود را به اشکال مختلف نشان داده است از جمله افت کیفیت بازی بازیگران و...)

• از نگاه بعضی از منتقدان مخاطب اصلی فیلم نیز به وضوح مشخص نیست و این ناشی از ضعف فیلمنامه و وفادار نبودن به متن اصلی است.

• تلاش برای اکشن کردن فیلم وصله ناجوری است که به داستان اولیه تحمیل شده،حال آن که بن مایه های فراوانی برای جذاب کردن اثر پیش روی تیم تولید کننده قرار داشته است.

• و مطلب آخر آن که منتقدان زیادی  روایت تازه والت دیزنی از آلیس را در این شکل و شمایل نمی پسندند و معتقدند در تجربه سوم می بایست این امر جبران شود.

---

[1] - Alice Through the Looking Glass

[2] - Alice in Wonderland

[3] - Cecil Hepworth

[4] - Timothy Walter "Tim" Burton؛

[5] - James Bobin

[6] - Mia Wasikowska

[7] - در آن سوی آینه، آلیس با اختیار کامل قدم به «شهر آینه» می‌گذارد تا بازهم با موجودات بیشتری آشنا شود و تجربه بیندوزد. در این داستان، شهر آینه را قانونِ شطرنج اداره می‌کند و آلیس که با ورود به این سرزمین تنها یک مهره سرباز پیاده محسوب می‌شود، برطبق قانون می‌تواند تا خانه هشتم پیش برود و با رسیدن به آنجا تا مقام مهره وزیر ارتقاء پیدا کند. در بخش‌های نخستینِ داستان، وزیرِ مهره‌های سرخ شطرنج، همچون یک معلم راه، پیروزی را برای آلیس شرح می‌دهد.